تفاوت ترجمه ماشینی وانسانی:کدام را انتخاب کنیم؟
ترجمه ماشینی توسط نرم‌افزارها و ماشین‌ها انجام می‌شود و این یک تفاوت اساسی با ترجمه انسانی دارد که توسط انسان‌ها صورت می‌گیرد. انسان‌ها سال‌هاست که به این فکر می‌کنند که آیا ترجمه ماشینی می‌تواند جایگزین ترجمه انسانی شود یا خیر. تحقیقات و پژوهش‌های متعددی در این زمینه انجام شده است و برخی معتقدند که ترجمه‌های ماشینی گزینه‌های مناسبی هستند. در این مقاله ازسایت دارالترجمه فدرال به بررسی ویژگی‌ها و کیفیت هر یک از این روش‌ها خواهیم پرداخت تا به درک بهتری از این دو رویکرد برسیم.
ترجمه ماشینی
ترجمه ماشینی (Machine Translation) به فرآیندی گفته می‌شود که در آن نرم‌افزارها و کامپیوترها متون را از یک زبان به زبان دیگر ترجمه می‌کنند. این ابزارها به‌طور مستقیم و خودکار عمل کرده و به همین خاطر از کارایی بالایی برخوردارند. استفاده از ترجمه ماشینی به ژوئیه سال 1949 برمی‌گردد، زمانی که محققان بنیاد راکفلر بر اساس نظریه اطلاعاتی، فرضیه‌ای را ارائه دادند که موفق شد کدهای نظامی را در دوران جنگ جهانی دوم و جنگ سرد تحلیل کند و بشکند.
با گذشت زمان، پژوهشگران به این نتیجه رسیدند که ترجمه‌های ماشینی می‌توانند به‌عنوان جایگزینی برای ترجمه‌های انسانی مورد استفاده قرار گیرند، اگرچه هنوز هم قابلیت‌های ذهن انسان بر هوش مصنوعی برتری دارد.
در سال‌های اخیر، انواع مختلفی از ترجمه‌های ماشینی توسعه یافته‌اند، از جمله ترجمه ماشینی مبتنی بر قانون (RBMT)، ترجمه ماشینی عصبی (NMT)، ترجمه ماشینی آماری (SMT)، ترجمه ماشینی مبتنی بر نحو (SBMT) و ترجمه ماشینی عصبی عمیق (Deep NMT). هر کدام از این روش‌ها دارای مزایا و معایب خاص خود هستند. در حال حاضر، مدل ترکیبی ترجمه ماشینی (HMT) به‌گونه‌ای طراحی شده که این تکنیک‌ها را با یکدیگر ترکیب کرده و به کیفیت و کارایی بهتری دست یافته است.
مزایای ترجمه ماشینی
وقتی صحبت از ترجمه صددرصد ماشینی می‌شود، مزایای آن به نسبت محدود است. این نوع ابزارها در ترکیب با منابع انسانی در روشی به نام ترجمه به کمک ماشین عملکرد بهتری دارند.
در زیر به برخی از مزایای اصلی ترجمه ماشینی خالص اشاره می‌کنیم:
• سهولت در ترجمه پروژه‌های غیرحیاتی
برای پروژه‌هایی که اهمیت چندانی ندارند و فقط به اطلاعاتی از یک متن نیاز دارید، ترجمه ماشینی می‌تواند گزینه‌ای کارآمد و کم‌هزینه باشد. در مواردی که ترجمه ساده است و خطرات ناشی از ترجمه ماشینی بر متن تهدیدی به شمار نمی‌آید، این روش مفید واقع می‌شود.
• ترجمه متون کوچک
اگر نیاز دارید که خلاصه‌ای از یک متن کوچک، مانند یک ایمیل، یا صحبت‌های کسی به زبانی که نمی‌دانید، به دست آورید، یا می‌خواهید جملات و عبارات ساده را ترجمه کنید، ترجمه ماشینی می‌تواند بسیار کارآمد باشد. با این حال، با فناوری‌های موجود در حال حاضر، برای ترجمه اسناد کامل که نیاز به درک صحیح دارند، استفاده از این نوع ترجمه توصیه نمی‌شود، زیرا ممکن است منجر به سوءتفاهم و حتی تنش میان طرفین شود.
• سرعت
اگر به سرعت در ترجمه نیاز دارید، ترجمه ماشینی گزینه‌ای مناسب به شمار می‌آید. اما باید در نظر داشته باشید که ممکن است این ترجمه ها نتواند تمامی مطالب را به درستی و با دقت ترجمه کنند.
معایب ترجمه ماشینی
در طول چند دهه گذشته، به ویژه از دهه 1950، دانشمندان آزمایشات متعددی را برای مقایسه ترجمه ماشینی با ترجمه انسانی انجام داده‌اند و از آن زمان تاکنون پیشرفت‌های چشمگیری در این فناوری حاصل شده است. با این حال، حتی امروزه نیز نتایج به‌دست‌آمده از این ابزارها به‌طور کامل رضایت‌بخش نیست و استفاده از ترجمه ماشینی با برخی خطرات جدی همراه است.
1. مفاهیم نادرست: یک کلمه ممکن است معانی متفاوتی بسته به بافت و زمینه داشته باشد. ماشین‌ها و نرم‌افزارها هنوز به اندازه کافی هوشمند نیستند تا معانی را براساس زمینه تشخیص دهند، و این می‌تواند منجر به ارائه ترجمه‌های خنده‌دار و نادرست شود.
2. ترجمه کلمه به کلمه: اصطلاحات، لحن و ارجاعات فرهنگی، که هر زبان بر اساس آن‌ها پیام خاصی را منتقل می‌کند، برای ماشین‌ها قابل درک نیست. در حال حاضر، ماشین‌ها فقط می‌توانند ترجمه‌های تحت‌اللفظی یا کلمه به کلمه ارائه دهند، که به‌ندرت مناسب و دقیق است.
3. اختلاف در ساختار جملات: نحوه ساخت جملات در زبان‌های مختلف متفاوت است. به عنوان مثال، جمله فرانسوی "J’ai cinq chemises bleus" اگر به‌صورت کلمه به کلمه ترجمه شود، به شکل "I have 5 shirts blues" در می‌آید، در حالی که ترجمه درست آن "I have 5 blue shirts" است. این تفاوت به ساختار دستوری زبان‌ها مربوط می‌شود، و ترجمه ماشینی ممکن است به اشتباه جملاتی با گرامر نادرست تولید کند.
4. سوء تفاهم: برای ارائه یک ترجمه بی‌نقص که فقط انسان‌ها قادر به انجام آن هستند، درک عمیق از زمینه، تفاوت‌های ظریف و لحن لازم است. همچنین ممکن است برخی کلمات در زبان دیگر نیازی به ترجمه نداشته باشند و باید به همان شکل در متن باقی بمانند، مانند نام مکان‌ها یا افراد. اما ترجمه ماشینی نمی‌تواند این موارد را به درستی درک کند.
ترجمه انسانی
ترجمه انسانی به‌طور کامل توسط انسان انجام می‌شود و هیچ ابزار الکترونیکی در این فرآیند به کار نمی‌رود. این نوع ترجمه از زمان‌های دور وجود داشته و ویژگی‌های خاص آن، مانند درک عمیق دستور زبان و فرهنگ، باعث می‌شود که نتوان آن را با دیگر انواع ترجمه جایگزین کرد.
فرآیند ترجمه انسانی معمولا شامل سه مرحله است:
1. مرحله اول: مترجم حرفه‌ای متن را با دقت مطالعه و ترجمه می‌کند و به نکات کلیدی توجه می‌کند.
2. مرحله دوم: ویرایشگر حرفه‌ای متن را مرور و تصحیح می‌کند تا اطمینان حاصل شود که اصطلاحات و دستور زبان به درستی رعایت شده‌اند.
3. مرحله سوم: مدیر پروژه کار نهایی را بررسی می‌کند تا از صحت و دقت ترجمه اطمینان حاصل کند و آن را آماده تحویل به مشتری کند.
این فرآیند سه مرحله‌ای تضمین می‌کند که پیام، سبک و لحن متن به‌طور دقیق منتقل شود.
مزایای ترجمه انسانی
ترجمه انسانی نسبت به ترجمه ماشینی مزایای چشمگیری دارد که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود:
• سبک و نوشتار طبیعی
مترجمان انسانی معمولا به حداقل دو زبان تسلط دارند. این تسلط به زبان مادری و زبان مقصد به آن‌ها این امکان را می‌دهد که متن را به گونه‌ای ترجمه کنند که طبیعی و روان به نظر برسد، به‌طوری‌که متن ترجمه‌شده به خوبی متن اصلی باشد.
• ترجمه شفاهی و دیکته‌شده
مترجمان انسانی قادر به انجام ترجمه‌های شفاهی و همچنین متن‌های دیکته‌شده هستند. آن‌ها با گوش دادن به لحن گوینده، مکث‌ها و تن صدا، می‌توانند حال و هوای گفتار را درک کرده و احساسات و معنای واقعی گوینده را به‌خوبی منتقل کنند، چیزی که برای ماشین‌ها غیرممکن است.
• زمینه و درک فرهنگی
مترجمان انسانی نه تنها در متون شفاهی، بلکه در متون مکتوب نیز می‌توانند به خوبی زمینه، ظرایف و لحن متن را درک کنند. آن‌ها همچنین توانایی سازگاری با زبان یا گویش خاصی را دارند.
• کار تجدیدنظر شده
یک مترجم انسانی خوب معمولا کار خود را یک بار از ابتدا تا انتها مرور می‌کند تا از عدم وجود اشتباهات یا ناهماهنگی‌ها اطمینان حاصل کند. این بازبینی به ارتقاء کیفیت ترجمه کمک می‌کند.
• خلاقیت و منحصر به فرد بودن
انسان‌ها به خاطر خلاقیت و توانایی‌های هنری‌شان شناخته شده‌اند. برای بسیاری از مترجمان، ترجمه نه تنها یک کار بلکه یک هنر است که در آن دانش و تفکر خود را منعکس می‌کنند و برای هر پروژه ترجمه یک اثر منحصر به فرد خلق می‌کنند.
معایب ترجمه انسانی
ترجمه انسانی نیز بدون چالش نیست. برخی از معایب آن عبارتند از:
1. هزینه بالاتر: هزینه‌های مرتبط با ترجمه انسانی به‌طور معمول بیشتر از ترجمه ماشینی است. این موضوع می‌تواند برای افرادی که به دنبال ترجمه‌های اقتصادی هستند، مشکل‌ساز باشد.
2. زمان‌بر بودن: فرآیند ترجمه انسانی معمولا زمان‌بر است و ممکن است چند روز یا حتی هفته‌ها طول بکشد تا ترجمه نهایی آماده شود. این موضوع ممکن است برای افرادی که به ترجمه فوری نیاز دارند، یک چالش باشد.
کدام را انتخاب کنیم؟
انتخاب بین ترجمه ماشینی و انسانی به نوع متن و نیازهای خاص شما بستگی دارد. اگر به‌دنبال ترجمه سریع و اقتصادی برای متون عمومی هستید، ترجمه ماشینی می‌تواند گزینه مناسبی باشد. اما اگر به‌دنبال ترجمه دقیق و باکیفیت برای متون تخصصی، ادبی یا فرهنگی هستید، بهتر است به سراغ ترجمه انسانی بروید.
مقایسه عملکرد دو نوع ترجمه
برای درک بهتر تفاوت‌های میان ترجمه ماشینی و انسانی، بیایید نگاهی به چند نمونه بزنیم:
متن تخصصی پزشکی: برای ترجمه متون پزشکی که دارای اصطلاحات خاص و پیچیده‌ای هستند، ترجمه انسانی می‌تواند دقیق‌تر و معتبرتر باشد. در این زمینه، حتی یک اشتباه کوچک ممکن است پیامدهای جدی داشته باشد.
متن ادبی: در ترجمه آثار ادبی، حفظ لحن و احساس متن اهمیت زیادی دارد. در این مورد نیز، ترجمه انسانی می‌تواند به‌خوبی این جنبه‌ها را در نظر بگیرد و ترجمه‌ای زیبا و معنادار ارائه دهد.
متن تجاری: در مواردی که به ترجمه متون تجاری نیاز داریم، ممکن است ترجمه ماشینی گزینه مناسبی باشد، به شرطی که متن ساده و بدون اصطلاحات خاص باشد.
جمع بندی
در نهایت، هر دو نوع ترجمه دارای مزایا و معایب خاص خود هستند. در حالی که ترجمه ماشینی می‌تواند در موارد خاصی مانند ترجمه‌های فوری و عمومی مؤثر باشد، ترجمه انسانی برای متون پیچیده و تخصصی از دقت و کیفیت بیشتری برخوردار است. انتخاب بین این دو نوع ترجمه باید بر اساس نیازها و اولویت‌های خاص شما انجام شود.برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت خدمات ترجمه با کیفیت، می‌توانید به دارالترجمه فدرال مراجعه کنید. ما در این مرکز، خدمات ترجمه‌ای متناسب با نیازهای شما از جمله ترجمه متون و مقالات را به زبان‌های مختلف ارائه می‌دهیم.